آیا سرطان ارثی است؟| تشخیص ارثی بودن سرطان توسط آزمایش ژنتیک

آیا سرطان ارثی است؟

آیا شما هم خانواده هایی را دیده اید که چند نفر از اعضای آن دچار سرطان شده اند؟ آیا این مسئله باعث تعجب شما شده است؟ ارثی بودن سرطان یک مسئله کاملاً جدی است چرا که برخی از افراد به علت جهش ژنتیکی در معرض خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان‌های ارثی قرار می گیرند. با ما همراه باشید تا در باره ارثی بودن سرطان اطلاعات بیشتری را در اختیار شما قرار دهیم.

 

چگونه ژن ها باعث سرطان می شوند؟

درون هر یک از سلول های بدن ما یک ساختار وجود دارد که به آن نوکلئوس گفته می شود و وظیفه کنترل هسته سلول را بر عهده دارد. درون نوکلئوس ۲۳ جفت کروموزوم قرار دارد که از ژن ها ساخته شده‌اند.

نقش ژنها در ابتلا به سرطان
نقش ژنها در ابتلا به سرطان

ژن به پیام‌های رمز دار گفته می‌شود که به سلول ها نحوه عملکردشان را توضیح می دهد. این ژن ها وظیفه کنترل رشد و نمو بدن را برعهده دارند. در بدن ما حدود ۲۵ هزار ژن وجود دارد معمولاً سرطان به علت بروز خطا در یک یا چند درجه در یک سلول به وجود می آید.

به تغییراتی که در آن یک سلول به وجود می‌آید جهش ژنی گفته می‌شود. معمولاً در هر سلول شش ژن یا تعداد بیشتری دچار جهش می شوند و این پدیده قبل از سرطانی شدن آنها رخ می دهد.

در صورتی که یک ژن جهش پیدا کند نمی‌تواند عملکرد درستی داشته باشد سپس سرطانی می‌شود و به صورت غیر قابل کنترلی شروع به رشد و تقسیم شدن می نماید.

در اکثر موارد جهش ژنتیکی در طول زندگی رخ می دهد ولی گاهی اوقات ممکن است ژن جهش یافته از طریق پدر یا مادر به فرزندان آنها منتقل شود.

 

ژن های جهش یافته که از والدین به ارث می رسند

وقتی از ژن های جهش یافته که ریسک ابتلا به سرطان را افزایش می دهند از پدر و مادر به فرزندان آنها منتقل می‌شود که به آنها ژن‌های عامل سرطان ارثی گفته می شود. این اتفاق زمانی رخ می دهد که در ژن های موجود در سلول تخمک یا اسپرم خطایی رخ بدهد سپس این جهش یافته به فرزند منتقل می شود.

جهش ژنتیکی
جهش ژنتیکی

به آنهایی که ریسک ابتلا به سرطان را افزایش می دهند ژن‌های عامل سرطان گفته می‌شود. به طور کلی ژن ها از بدن ما در برابر سرطان محافظت می کنند و به ترمیم آسیب دیدگی DNA که در هنگام تقسیم سلولی رخ می‌دهد می پردازند.

به ارث بردن یک نسخه معیوب از این ژن ها به این معنا است که نمی‌توانند به ترمیم DNA آسیب دیده در سلول ها بپردازند. این امر بدین معنا است که احتمال سرطانی شدن سلول‌ها وجود دارد. ژن های ما از پدر و مادر به ارث می‌رسند و در صورتی که پدر یا مادر دارای یک ژن جهش یافته باشند حدود ۵۰ درصد احتمال دارد که ما نیز آن ژن معیوب را به ارث ببریم و ریسک ارثی بودن سرطان و بیماری های ژنتیکی در ما مطرح شود.

جهش ژنتیکی ارثی به این معنا نیست که ما حتماً دچار سرطان می شویم بلکه به این معنا است که ریسک ابتلا به برخی از انواع سرطان ها در ما در مقایسه با سایرین بیشتر است. به طور کلی برای این که یک فرد دچار سرطان ارثی شود باید جهش های ژنتیکی در تعداد بیشتری از ژن ها رخ دهد.

 

چند درصد از سرطان ها به علت جهش ژنتیکی ارثی به وجود می آیند؟

جهش ژنتیکی و ارثی بودن سرطان
جهش ژنتیکی و ارثی بودن سرطان

سرطان هایی که به علت جهش ژنتیکی ارثی به وجود می‌آیند در مقایسه با سرطان هایی که به علت جهش ژنتیکی ناشی از بالا رفتن سن یا سایر فاکتورها رخ می‌دهند شیوع کمتری دارند.

اکثر سرطان‌ ها به علت ترکیبی از فاکتورهای محیطی و ژن های عامل سرطان به وجود می آیند یعنی مجموعه ای از عوامل دست به دست هم می‌دهند تا ما دچار یک بیماری ارثی شویم.

متخصصان علم ژنتیک برآورد کرده اند که از هر ۱۰۰ مورد سرطان حدود ۳ تا ۵ درصد به جهش ژنتیکی ارتباط دارند. برخی از جهش‌ های ژنتیکی ریسک ابتلا به برخی از انواع سرطان ها را افزایش می دهند اما برخی دیگر درصد کمی در ابتلا به این سرطان ها نقش دارند.

 

ارثی بودن سرطان در خانواده

در خانواده هایی که یک ژن جهش یافته ارثی وجود دارد احتمال ارثی بودن سرطان در خانواده مطرح می شود. با این حال اکثر افرادی که دچار سرطان می‌شوند سابقه ارثی بودن سرطان در خانواده آنها وجود ندارد و دارای ژن جهش یافته نیستند.

در اکثر موارد سرطان در میان افراد مسن رخ می‌دهد و یک بیماری شایع است. نیمی از مردم ساکن بریتانیا در طول زندگی خود دچار سرطان می‌شوند و در برخی از خانواده ها حداقل یک نفر که دچار سرطان شده است حضور دارد.

ارثی بودن سرطان در خانواده
ارثی بودن سرطان در خانواده

حضور دو نفر در میان خویشاوندان که در سنین بالای ۶۰ سال دچار سرطان شده اند به معنای ارثی بودن سرطان نیست بلکه سرطان ارثی به دو فاکتور مهم بستگی دارد که به شرح زیر می باشند:

  • چه کسی از اعضای خانواده دچار سرطان شده اند؟
  • در چه سنی بیماری سرطان و تشخیص داده شده است؟

هر چه تعداد افرادی که دچار ۱۹ سرطان یا انواع مرتبط آن شده‌ اند در خانواده بیشتر باشد و آنها در سنین پایین دچار این بیماری شده باشند احتمال ارثی بودن سرطان در خانواده آنها بیشتر است و مسئله جهش ژنتیکی ارثی تقویت می شود.

به خاطر داشته باشید که سرطان در افرادی که ۶۰ سال به بالا سن دارند شایع تر و در افراد جوان نادر تر است. به همین دلیل سرطان در افراد مسن کمتر به جهش ژنتیکی ارثی ارتباط پیدا می‌ کند اما در جوانان این مسئله بیشتر تایید می شود.

 

آیا در خانواده شما سابقه ابتلا به سرطان زیاد است؟

اگر در خانواده شما سابقه ابتلا به سرطان زیاد است بهتر است هر چه زودتر با متخصص ژنتیک مشورت کنید. متخصص ژنتیک نظر از شما درباره سابقه خانوادگی و تعداد افرادی که در خانواده شما دچار سرطان شده اند سوال می پرسد و در صورتی که به این تصور برسد که شما در معرض خطر ابتلا به سرطان قرار دارید درخواست انجام آزمایش ژنتیک را خواهد داد.

آزمایش ژنتیک برای تشخیص ارثی بودن سرطان
آزمایش ژنتیک برای تشخیص ارثی بودن سرطان

در صورتی که پس از انجام آزمایش، جهش ژنتیکی در شما تایید شد مشاور ژنتیک می‌تواند میزان احتمال ابتلا به سرطان را در شما تعیین کند. همچنین ممکن است به شما پیشنهاد دهد که به صورت منظم آزمایشات غربالگری را انجام دهید تا ریسک ابتلا به سرطان در شما کاهش پیدا کند.

در صورتی که احساس می کنید به مشاوره با متخصص ژنتیک نیاز دارید به صفحه ارتباط با ما مراجعه کنید.

 

جهش ژنتیکی و سایر فاکتورهای عامل ایجاد سرطان

برخی از ژن‌های عامل سرطان ارثی باعث بروز سرطان می شوند البته این مسئله به نقش مهمی که آنها در پیشرفت سرطان دارند ارتباط دارد. همانند جهش ژنتیکی عوامل دیگری نیز در ابتلا به سرطان نقش دارد و باید به آنها توجه کرد.

از آنجایی که ممکن است این فاکتورها همیشه برای شروع سرطان وجود نداشته باشند ممکن است یک نسل دچار سرطان نشود. به عبارتی ممکن است پدر یا مادر دارای ژن عامل سرطان باشند اما خودشان دچار سرطان نشوند حال آن که فرزند آنها که حامل این ژن است به سرطان مبتلا شود. در این شرایط اهمیت مشاوره ژنتیک بیش از پیش مشخص می‌شود تا از ابتلا به این بیماری پرهزینه پیشگیری کرد.

مترجم: لیلا عبدالملکی

لینک منبع

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

پیمایش به بالا