سرطان خون ارثی است ؟

سرطان خون ارثی است ؟

سرطان خون ! اسمش هم می تواند لرزه به پشت خیلی ها بیاندازد.خصوصا اگر یکی از اعضای خانواده نیز در گذشته مبتلا به این بیماری بوده باشد. به این ترتیب سوال خیلی مهمی در ذهن افراد مطرح می شود که آیا سرطان خون ارثی است ؟ آیا تنها فاکتوری که در بروز این عارضه تاثیر گذار خواهد بود مسئله ژنتیک و وراثت است ؟

خب در این مطلب تصمیم داریم تصورات کلیشه ای رایج پیرامون این بیماری را بشکنیم و بگوییم که می توان با استفاده از راه های مختلف ( مثل مشاوره ژنتیک سرطان ) برای این بیماری خطرناک راهی پیدا کرد!
اما مثل هر مسئله ی دیگری ، در ابتدا باید علت بروز آن را فهمید. با ما همراه باشید تا پاسخ به سوالات خود را دریافت کنید

سرطان خون یا لوسمی نوعی سرطان مغز استخوان بدن است یعنی جایی که سلول های خون شما ساخته می شوند.

این یک بیماری ژنتیکی است اما بیشتر موارد ارثی نخواهند بود. در عوض ، فاکتورهای مختلفی وجود دارند که می توانند ریسک ابتلای شما به این بیماری را افزایش دهند.

بعضی از این فاکتورها را می شود کنترل کرد و برخی دیگر را نه!!

دانشمندان تصور می کنند که انواع مختلف سرطان می توانند به خاطر جهش در DNA سلول های خونی بروز پیدا کنند.این جهش های ژنتیکی می توانند نحوه ی بازتولید سلول های خون در مغز استخوان را تغییر دهند.علاوه بر این می توانند از عملکرد صحیح سلول های خونی نیز پیشگیری کنند.نهایتاً سلول های ناهنجار خونی به سمت سلول های سالم حمله می کنند.این سلول های ناهنجار می تواند مغز استخوان را از تولید سلول های سالم بازدارند!

این جهش ها ژنتیکی هستند اما معولاً ارثی نخواهند بود. این مسئله بدین معناست که گرچه سرطان خون به خاطر جهش ژنتیکی در ژن ها رخ می دهد اما این ناهنجاری های ژنتیکی غالب مواقع از خانواده به شما ارث نخواهد رسید.

همیشه مشخص نیست که چرا که این جهش ها رخ می دهد.ممکن است به صورت ژنتیکی مستعد بروز سرطان خون باشید اما سبک زندگی غلط مثل کشیدن سیگار نیز می تواند ریسک بروز این بیماری را تشدید کند.

دیگر فاکتورهای محیطی مثل قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی خاص و پرتوها نیز می تواند نقش مهمی در ناهنجاری های DNA و در نهایت بروز سرطان خون داشته باشند

چه فرقی میان بیماری ژنتیکی و ارثی وجود دارد؟

این دو عبارت را نمی توان به جای هم استفاده کرد اگرچه هر دوی آن ها به بیماری هایی اشاره دارند که به خاطر جهش در ژن ها به وجود می آیند.اجازه بدهید نگاه دقیق تری به این مسئله داشته باشیم!

بیماری ژنتیکی چیست ؟

یک بیماری ژنتیکی همیشه به این معنی نیست که از خانواده تان به شما رسیده! بیماری ژنتیکی به هرگونه عارضه ی پزشکی ای گفته می شود که به خاطر ناهنجاری DNA به وجود آمده، چه ارثی باشد و چه اکتسابی!

جهش های ژنتیکی می توانند در طول زندگی تان و در قالب خطایی در روند تولید سلول رخ دهند! هم چنین می توانند به خاطر عوامل محیطی نیز باشند.

این فاکتورهای محیطی می تواند قرار گیری در معرض پرتوهای شیمیایی و هسته ای نیز باشند ( حتما حادثه ی چرنوبیل را به خاطر می آورید !)

بیماری ارثی چیست ؟

بیماری ارثی نوع خاصی از بیماری ژنتیکی است که ژن های جهش یافته از خانواده به فرد ارث می رسد.ژن های جهش یافته در تخمک و اسپرم های وجود دارند و باعث می گردند که بیماری از والدین به فرزندان منتقل شود.

برخی مثال هایی که می تواند برای بیماری های اثری زد ، شامل موارد زیر است :

• هموفیلی
• کم خونی سلول داسی شکل
• دیستروفی عضلانی

به ندرت اتفاق می افتد که این بیماری ها به ناگهان در شخصی ظاهر شوند که هیچ گونه سابقه خانوادگی ابتلا به آن ها را نداشته است

چندین نوع سرطان ارثی هم وجود دارند.به عنوان مثال سرطان پستان، تخمدان ، کولورکتال و البته سرطان پروستات فاکتورهای ارثی دارند که ممکن است خانواده ها را در معرض ابتلا به آن ها قرار دهد.

عوامل موثر در ابتلا به سرطان خون

اختلالات ژنتیکی

ابتلا به اختلالات ژنتیکی خاص می تواند خطر ابتلا به سرطان خون را بیشتر کند. از جمله :

• سندروم کلاینفلتر
• آنمی فانکونی
• سندروم داون
• سندروم Li-Fraumeni
• سندروم بلوم
• آتاکسی -تلانژکتازی
• نوروفیبروماتوز

اختلالات خون

برخی اختلالات خونی خاص می تواند شما در مرعض خطر ابتلا به سرطان خون قرار دهد.از جمله :

• سندرم میلودیسپلاستیک
•  پلی سیتمی ورا

سن افراد

با افزایش سن ، ریسک ابتلا به سرطان خون نیز بیشتر می شود

جنسیت

مردان بیشتر از زنان احتمال دارد که به 4 نوع خاص از سرطان خون ( لوسمی ) مبتلا شوند

نژاد

تحقیقات نشان داده است که گروه های خاصی از افراد ، احتمال بیشتری در بروز سرطان خون دارند.به عنوان مثال ، نژاد اروپایی احتمال بروز سرطان خون بیشتری دارد در حالی که نژاد آسیایی کمتر به این بیماری مبتلا می شوند.

این تفاوت در احتمال بروز بیماری به خاطر ژن های متفاوت می باشد.

سابقه خانوادگی

سرطان خون معمولا به عنوان یک بیماری ارثی در نظر گرفته نمی شود.گرچه اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده تان به این بیماری مبتلا باشد ، ریسک بروز سرطان خون در شما نیز بیشتر می شود.

افرادی که دوقلوهای همسانی دارند که یکی از آن ها در سنین قبل از 12 ماهگی به داشتن بیماری لوسمی لنفوسیتیک تشخیص داده شده اند نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به همان نوع از سرطان خون خواهند بود.

عفونت های کشنده

عفونت های سلول های لنفوسیتیک T شکل و هم چنین ویروس های نوع 1 به عنوان یکی از عوامل ابتلا به سرطان خون در نظر گرفته می شوند.این مسئله عموماً در ژاپن و بنادر کارائیب یافت می شود ( برطبق نظر سازمان سارطان آمریکا)

پیشگیری از سرطان خون

برخی فاکتورهای خطرزا قابل پیشگیری نیستند. حتی افرادی که هیچ گونه عوامل تشدیدی هم ندارند ممکن است به لوسمی مبتلا شوند .

به همین خاطر هیچ گونه راه قطعی ای برای پیشگیری از سرطان خون وجود ندارد. با این وجود چند چیز وجود دارد که می توان ریسک ابتلا را کاهش دهد :

• سیگار کشیدن را ترک کنید یا از همان ابتدا مصرف آن را شروع نکنید
• از تماس نزدیک با مواد شیمیایی گرخطر مثل بنزن خودداری کنید
• از قرار گرفتن در معرض پرتوهای هسته ای اجتناب کنید
• ورزش کنید و رژیم غذایی سالمی داشته باشد.

مشاوره ژنتیک سرطان

مترجم و محقق : ندا ناصری

منبع علمی مقاله